Da nhiễm corticoid là gì? Dấu hiệu nhận biết và cách phục hồi hiệu quả

Da nhiễm corticoid thường xảy ra do lạm dụng các sản phẩm chứa corticoid mà không có hướng dẫn từ bác sĩ. Biểu hiện như mẩn đỏ, bong tróc, nổi mụn mủ hay giãn mao mạch không chỉ làm mất thẩm mỹ mà còn gây tổn thương nghiêm trọng đến sức khỏe làn da. Vậy da nhiễm corticoid là gì? Làm thế nào để nhận biết và điều trị đúng cách? Hãy Usolab tìm hiểu chi tiết để bảo vệ làn da trước những nguy cơ này nhé!

Da nhiễm corticoid là gì?

Da nhiễm corticoid là tình trạng da bị viêm do sử dụng mỹ phẩm hoặc các loại thuốc bôi da có chứa corticoid trong thời gian dài.

Corticoid là các hormone steroid được sản xuất ở vỏ thượng thận và cũng được tổng hợp trong phòng thí nghiệm. Chúng được phân loại thành glucocorticoid và mineralocorticoid , trong đó glucocorticoid đóng vai trò quan trọng trong phản ứng với căng thẳng và điều hòa tình trạng viêm, trong khi mineralocorticoid chủ yếu điều hòa sự cân bằng muối và nước.

Thuốc corticoid được sử dụng điều trị nhiều bệnh lý khác nhau với tác dụng chống dị ứng, ức chế miễn dịch, chống viêm… có hiệu quả cao nhưng cũng có nhiều tác dụng phụ không mong muốn.

Hiện nay corticoid có 2 cách dùng là toàn thân qua đường uống hoặc tiêm và tác dụng tại chỗ như bôi, xịt. Trong đó, thuốc corticoid dạng bôi khá phổ biến trong điều trị các bệnh da liễu.

Da nhiễm corticoid là tình trạng da bị viêm do sử dụng mỹ phẩm hoặc các loại thuốc bôi da có chứa corticoid trong thời gian dài.

Việc sử dụng các sản phẩm chứa corticoid dài ngày, không đúng liều lượng chỉ định của bác sĩ dẫn đến nhiều hệ lụy cho làn da và sức khỏe toàn thân. 

Vì sao corticoid từng được xem là “thần dược” rồi trở thành chất cấm trong mỹ phẩm?

Corticoid từng được xem là “thần dược” trong điều trị da liễu nhờ tác dụng chống viêm, giảm sưng, giảm dị ứng và ức chế miễn dịch rất mạnh mẽ.

Nhờ khả năng làm dịu nhanh các triệu chứng viêm da, mụn viêm, nám, tàn nhang và giúp da căng bóng mịn màng chỉ sau thời gian ngắn sử dụng, corticoid từng được lạm dụng rộng rãi trong các sản phẩm mỹ phẩm và thuốc bôi da.

Đặc biệt, corticoid có giá thành thấp, dễ mua nên nhiều sản phẩm kem trộn, mỹ phẩm không rõ nguồn gốc đã lợi dụng để tạo hiệu quả làm đẹp nhanh chóng nhằm thu lợi nhuận.

Tuy nhiên, việc sử dụng corticoid kéo dài hoặc không đúng cách đã gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho làn da và sức khỏe người dùng. Corticoid làm mỏng da, phá hủy hàng rào bảo vệ tự nhiên của da, khiến da trở nên mỏng manh, nhạy cảm, dễ bị viêm nhiễm và mất sức đề kháng. 

Không chỉ ảnh hưởng tại chỗ, corticoid dùng kéo dài còn có thể gây tác dụng phụ toàn thân như ức chế trục hạ đồi – tuyến yên, tăng đường huyết, tăng nhãn áp, đục thủy tinh thể, đặc biệt khi dùng ở vùng da mỏng hoặc trẻ nhỏ.

Do những tác hại nghiêm trọng này, corticoid đã bị cấm sử dụng trong mỹ phẩm và bị kiểm soát nghiêm ngặt trong y tế. Việc lạm dụng corticoid trong mỹ phẩm không rõ nguồn gốc hiện nay vẫn là vấn đề đáng báo động, gây tổn thương da khó phục hồi và ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe người dùng

Dấu hiệu nhận biết da nhiễm corticoid

Corticoid có hại không? Corticoid bản chất không gây hại cho làn da nếu sử dụng đúng cách dưới chỉ dẫn của bác sĩ da liễu. Tuy nhiên nếu bạn lạm dụng nó, sử dụng sai cách thì sẽ gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực cho sức khỏe. Với làn da lạm dụng corticoid sẽ có những dấu hiệu nhận biết theo 5 cấp độ sau: 

• Dấu hiệu da nhiễm corticoid độ 1: Tổn thương ở mức độ nhẹ khi sử dụng corticoid trong thời gian ngắn và nồng độ thấp. Da lúc này thường bị mẩn đỏ, bong tróc, hơi ngứa râm ran và khó nhận ra nguyên nhân. 
• Cấp độ 2: Làn da đã nhiễm độc nặng hơn và có các dấu hiệu hoại tử. Da nổi các bọng nước như bỏng, lan rộng toàn khuôn mặt. Khi bọng nước vỡ gây đau nhức, ngứa và mưng mủ. Khi các bọng nước khô lại tạo thành các vết thâm sạm. 
• Cấp độ 3: Tổn thương tiến sâu vào các mao mạch dưới da, da thường xuyên ửng đỏ, khô ráp, nóng ran khi tiếp xúc nhiệt độ cao, da thường xuyên bị căng tức, phù nề do nước trữ bên trong. 
• Cấp độ 4: Khi ngưng sử dụng corticoid, da tiết dầu nhờn bất thường do nội tiết mất cân bằng khi dừng thuốc, mụn nổi ồ ạt và lan rộng toàn khuôn mặt, cảm giác ngứa, đau rát và khó chịu. 
• Cấp độ 5: Đây là giai đoạn da trầm trọng nhất, da luôn đỏ kèm theo bỏng rát, giãn mao mạch trên diện rộng gây đau nhức, da khô, bong tróc đóng thành mảng vảy, mụn nước cũng xuất hiện nhiều kèm theo dịch vàng và mưng mủ. 

Phân biệt nhiễm corticoid và kích ứng thông thường

Dưới đây là sự phân biệt giữa da nhiễm corticoid và kích ứng da thông thường dựa trên các đặc điểm, nguyên nhân và biểu hiện điển hình:

Nhiễm corticoid có nguy hiểm không? Có chữa được không?

Da nhiễm corticoid nếu không phát hiện và điều trị sớm có thể sẽ tiến triển nặng hơn. Lúc này da không chỉ tổn thương mà còn có thể gặp nhiều biến chứng nghiêm trọng như: 

• Da cũng có thể mắc phải một số bệnh khác như teo da, tăng tiết nhờn, viêm da mất nước, viêm da kích thích, viêm da giãn mạch và viêm da phồng rộp.
• Hàng rào bảo vệ da bị tổn thương sẽ làm giảm sức đề kháng của da, khiến da dễ dàng bị ảnh hưởng bởi các tác nhân xấu từ môi trường, chẳng hạn như tia UV từ ánh nắng mặt trời, khói bụi và hóa chất.

Làn da nhiễm corticoid có điều trị được. Cách xử lý da nhiễm corticoid là sử dụng thuốc uống hoặc một số phương pháp trị liệu khác để giảm viêm và nhiễm trùng, giúp da hồi phục.

Quá trình điều trị da nhiễm corticoid cần được thực hiện theo hướng dẫn của bác sĩ, do đó bệnh nhân phải kiên trì để đạt được kết quả tốt.

Bên cạnh việc sử dụng thuốc và các sản phẩm hỗ trợ, việc chăm sóc đúng cách cũng rất quan trọng nhằm tăng cường hiệu quả điều trị.

Hướng dẫn phục hồi da nhiễm corticoid tại nhà

Sau đây là hướng dẫn phục hồi da nhiễm corticoid tại nhà: 

Giảm dần tần suất sử dụng sản phẩm chứa corticoid

Khi phát hiện da có dấu hiệu nhiễm corticoid, bạn nên giảm dần tần suất sử dụng sản phẩm chứa hoạt chất này. Lý do bạn không nên cắt đột ngột để tránh khiến da bị sốc.

Khi bạn đột nhiên ngưng dùng corticoid, nội tiết tố trong cơ thể thay đổi khiến da dễ bị nổi mụn ồ ạt và tình trạng viêm trên da sẽ nghiêm trọng hơn.

Làm sạch da

Khi chăm sóc da nhiễm corticoid tại nhà, bạn nên chú trọng đến việc làm sạch da, luôn giữ da sạch sẽ, khô thoáng. Lúc này, da đang rất yếu và có tình trạng viêm do mụn hoặc các tổn thương khác, thuận lợi cho vi khuẩn phát triển trên da.

Do đó làm sạch rất quan trọng khi chăm sóc da đang bị tổn thương. Bạn nên chọn các sản phẩm dịu nhẹ, không chứa các thành phần kích ứng da như chất bảo quản, hương liệu, cồn…hạn chế tối đa kích thích những tổn thương sẵn có trên da. 

Bổ sung dưỡng chất 

Corticoid tồn tại trên da trong thời gian dài khiến da bị tổn thương, mất cân bằng dưỡng chất. Vì vậy trong quá trình chăm sóc và phục hồi da, bạn nên sử dụng các sản phẩm tăng cường dưỡng chất giúp tái tạo da khỏe mạnh hơn.

Bạn có thể cân nhắc đến các sản phẩm dưỡng da chứa thành phần như vitamin E, vitamin B5, collagen, kẽm, các axit amin thúc đẩy quá trình tái tạo tế bào da. 

Điều trị bằng thuốc  

Điều trị bằng thuốc giúp da phục hồi nhanh chóng hơn nhưng bạn cần sử dụng dưới hướng dẫn của bác sĩ. Bác sĩ sẽ căn cứ vào tình trạng da tổn thương để kê loại thuốc phù hợp.

Ví dụ da bị nấm sẽ được kê thuốc trị nấm, da viêm sưng và đau sẽ được kê thuốc giảm viêm, giảm đau, thuốc hỗ trợ hồi phục da bị tổn thương bởi corticoid.

Mọi người tuyệt đối không nên tự ý mua thuốc về sử dụng bởi mỗi tình trạng tổn thương sẽ phù hợp với từng loại thuốc riêng. 

Khi nào nên đi bác sĩ da liễu?

Nếu như bạn nhận thấy những dấu hiệu bất thường trên da như bỏng rát, châm chích, viêm da, nổi mụn trứng cá… sau khi sử dụng sản phẩm có thành phần corticoid thì bạn nên đến gặp bác sĩ da liễu ngay để được thăm khám và điều trị.

Da nhiễm corticoid cần được chẩn đoán và tư vấn chăm sóc ngay từ khi ở mức độ tổn thương thấp nhất. Bạn càng để lâu, da của bạn càng tổn thương nặng hơn và việc điều trị sẽ khó khăn hơn, chưa kể đến những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra. 

Ngoài ra, nếu bạn nghi ngờ da bị nhiễm corticoid do sử dụng mỹ phẩm, kem trộn không rõ nguồn gốc hoặc thuốc bôi da không theo đơn nhưng chưa có biểu hiện rõ ràng, bạn cũng nên đi khám để kiểm tra. 

Sai lầm khiến da nhiễm corticoid càng nặng hơn

Các sai lầm khiến da nhiễm corticoid càng nặng hơn gồm:

•  Tự mua thuốc bôi thêm để “đè mụn”: Việc tự ý dùng thêm nhiều loại thuốc bôi, đặc biệt khi chưa có chỉ định của bác sĩ, có thể làm da bị quá tải, kích ứng nặng hơn, làm tổn thương hàng rào bảo vệ da và khiến tình trạng mụn, viêm do corticoid trở nên nghiêm trọng hơn.
• Dùng retinol/AHA/BHA khi da đang viêm: Khi da đang bị viêm, kích ứng do nhiễm corticoid, việc sử dụng các hoạt chất tẩy tế bào chết hoặc kích thích tái tạo da như retinol, BHA, AHA sẽ làm da thêm tổn thương, kích ứng nặng, bong tróc và viêm lan rộng. Các hoạt chất này chỉ nên dùng khi da đã ổn định, không viêm cấp.
• Lạm dụng các loại kem “phục hồi” không rõ thành phần: Nhiều sản phẩm kem phục hồi không rõ nguồn gốc, chứa corticoid hoặc các chất gây kích ứng có thể làm tình trạng nhiễm corticoid trầm trọng hơn, da mỏng đi, dễ tổn thương và khó phục hồi. Việc dùng kem phục hồi cần chọn sản phẩm uy tín, thành phần rõ ràng và theo hướng dẫn chuyên gia.

Cách phòng tránh nhiễm corticoid

Để ngăn ngừa nguy cơ da nhiễm corticoid, mọi người nên tuân thủ những điều sau: 

• Chỉ sử dụng các sản phẩm chứa corticoid theo chỉ định của bác sĩ. Không được tự ý mua và sử dụng corticoid liều cao, không sử dụng mỹ phẩm chứa corticoid.
• Hạn chế sử dụng kem trộn hoặc mỹ phẩm không rõ nguồn gốc. Các sản phẩm này thường bị trộn corticoid để tăng hiệu quả giống như quảng cáo nhưng về lâu dài sẽ gây tổn hại nghiêm trọng cho làn da. 
• Khi phát hiện da bị nhiễm corticoid, không nên tự ý ngưng sử dụng mà hãy giảm dần theo thời gian, đồng thời đi khám bác sĩ để được tư vấn liệu trình điều trị phù hợp. 
• Một số nhà sản xuất có thể dùng các tên thay thế khác cho corticoid, bạn cần lưu ý các tên khác như glucocorticoid, corticosteroid hoặc steroid khi đọc bảng thành phần. 
• Thận trọng khi sử dụng các sản phẩm chăm sóc da được quảng cáo thần thánh như da căng bóng sau 1 lần sử dụng, nếp nhăn biến mất sau hơn 1 tuần sử dụng, mờ nám nhanh chóng sau vài ngày… các sản phẩm quảng cáo như vậy thường có những thành phần không tốt cho da, trong đó có corticoid. 

Câu hỏi thường gặp khi bị nhiễm corticoid

Dưới đây là những câu hỏi thường gặp về da nhiễm corticoid và giải đáp chi tiết: 

Dùng bao lâu thì biết da bị nhiễm corticoid?

Da có thể bắt đầu có dấu hiệu nhiễm corticoid sau khi sử dụng các sản phẩm chứa corticoid trong khoảng từ 2 đến 4 tuần, tùy thuộc vào liều lượng, nồng độ và tần suất sử dụng.

Các biểu hiện ban đầu thường là da đỏ ửng, nổi mụn nước li ti, cảm giác châm chích, bong tróc nhẹ. Nếu tiếp tục sử dụng kéo dài, tình trạng sẽ nặng hơn với da mỏng, giãn mao mạch, nổi mụn viêm, sưng đỏ và dễ tổn thương.

Có nên detox da khi bị nhiễm corticoid không?

Việc detox da (thải độc da) khi nhiễm corticoid cần được thực hiện rất cẩn trọng và theo hướng dẫn của chuyên gia da liễu.

Da nhiễm corticoid đang rất yếu, mỏng và dễ tổn thương nên không nên tự ý dùng các phương pháp tẩy tế bào chết mạnh hoặc sản phẩm chứa hoạt chất kích ứng.

Thay vào đó, cần tập trung làm sạch da nhẹ nhàng, giữ da khô thoáng, dưỡng ẩm và bảo vệ da bằng kem chống nắng thuần vật lý. Quá trình detox nên đi kèm với việc giảm dần corticoid dưới sự giám sát y tế để tránh sốc da.

Da nhiễm corticoid có phục hồi hoàn toàn được không?

Da nhiễm corticoid có khả năng phục hồi nếu được điều trị đúng cách và kiên trì. Tuy nhiên, mức độ phục hồi còn phụ thuộc vào mức độ tổn thương, thời gian sử dụng corticoid và cách chăm sóc da.

Da có thể phục hồi hoàn toàn hoặc gần như hoàn toàn sau một thời gian, nhưng cũng có trường hợp để lại sẹo, giãn mao mạch hoặc tăng sắc tố nếu tổn thương nặng. Việc phục hồi cần thời gian dài, kết hợp điều trị y tế và chăm sóc da phù hợp. 

Mất bao lâu để phục hồi da nhiễm corticoid?

Thời gian phục hồi da nhiễm corticoid rất khác nhau tùy theo từng trường hợp. Thông thường, da cần ít nhất từ 3-4 tuần để bắt đầu cải thiện rõ rệt. Quá trình phục hồi hoàn toàn có thể kéo dài từ 3-6 tháng với các trường hợp nhẹ đến trung bình.

Với trường hợp tổn thương nặng, đặc biệt do kem trộn, thời gian phục hồi có thể lên đến 6-12 tháng hoặc vài năm. Trong suốt quá trình này, cần kiên trì điều trị và chăm sóc da theo hướng dẫn bác sĩ để đạt hiệu quả tốt nhất

Da nhiễm corticoid là vấn đề không thể xem nhẹ bởi nó không chỉ ảnh hưởng đến vẻ ngoài mà còn làm suy yếu hàng rào bảo vệ tự nhiên của da. Để phòng tránh, bạn cần thận trọng khi sử dụng mỹ phẩm chứa corticoid, luôn ưu tiên tư vấn từ chuyên gia để lựa chọn sản phẩm an toàn và phù hợp. Nếu không may gặp phải, việc điều trị kịp thời và đúng phương pháp là chìa khóa giúp phục hồi làn da khỏe mạnh.